گزارش تصویری اول : نشست "زن در آثار بیضایی"

گزارشی از همایش «زن در آثار بهرام بیضایی» در مونترال October 2025

به کوشش مؤسسه فرهنگی و هنری رزونانسن

در شامگاه سوم اکتبر ۲۰۲۵، سالن آرت‌نِف مونترال میزبان همایشی فرهنگی و هنری بود با عنوان «زن در آثار بهرام بیضایی»؛ برنامه‌ای که به همت مؤسسه‌ی فرهنگی و هنری رزونانسن (پژواک صحنه) برگزار شد و از ساعت شش و پانزده دقیقه با پذیرایی از میهمانان در لابی، آغاز گردید.

از ساعت شش و چهل‌وپنج دقیقه، حضار در سالن جای گرفتند و برنامه با پخش تیزر کوتاهی درباره‌ی استاد بهرام بیضایی آغاز شد؛ ویدئویی که با تصاویری از آثار و گفتارهای او، جهانی از تفکر و زیبایی را در برابر چشم‌ها گشود.

پس از آن، خانم ترکمان، شاعر و مجری برنامه، با حضور بر صحنه و خوانش شعری از سروده‌های خود، آغازگر شبی شد سرشار از واژه، تصویر و موسیقی.

در ادامه، دکتر احسان اصلانی، فیلمساز، مدرس و پژوهشگر مقیم مونترال، نخستین سخنرانی همایش را با موضوع «زن و سوژه در آثار بیضایی» ایراد کرد؛ سخنرانی‌ای با نگاهی فلسفی و تحلیلی به جایگاه زن در آثار سینمایی و نمایشی بیضایی، که با استقبال حضار همراه شد.

سپس، دو ویدیوی کوتاه با عنوان‌های «دور از وطن» و «پیام بهرام بیضایی برای کتاب هزار افسان کجاست» به نمایش درآمد؛ دو قاب صمیمی و دل‌نشین از گفتار و نگاه بیضایی که حضار را به وجد و تأمل واداشت.

در بخش بعد، آرش خرّمی، موسیقیدان و آهنگساز، با اجرای زنده‌ی چند قطعه موسیقی که به مناسبت این همایش ساخته بود، سالن را در نغمه و احساس غوطه‌ور کرد. قطعه‌ی پایانی او، ترانه‌ی معروف «ای شرقی غمگین» از فریدون فرخزاد بود که با نواخت گیتار و هم‌خوانی حاضران، لحظه‌ای شورانگیز و خاطره‌انگیز آفرید.

پس از آن، مستندی از واروژ کریم مسیحی درباره‌ی بهرام بیضایی به نمایش درآمد؛ فیلمی ۲۲ دقیقه‌ای با نگاهی درونی به اندیشه‌ها و کارنامه‌ی این هنرمند بزرگ که تحسین و سکوتی عمیق را در میان تماشاگران برانگیخت.

در ادامه، نخستین بخش از پرفورمنس «من یک زن هستم» به نویسندگی نوید پیروزنیا و ندا ملانوروزی و کارگردانی نوید پیروزنیا روی صحنه رفت. سارا فلاحی، ندا ملانوروزی، نیایش گلستانی و آیلا پیروزنیا در این پرفورمنس با زبانی بدنی و شاعرانه، کاراکترهای «زینب» در ندبه، «لیلا» در حقایقی درباره لیلا، «دختر ادریس» و «نایی» در باشو غریبه‌ی کوچک را بازآفریدند.

در بخش بعد، خانم دکتر ونوس ترابی، نویسنده، پژوهشگر و مدرس دانشگاه، دیدگاهی متفاوت درباره‌ی زنان در آثار بیضایی ارائه داد. او با نگاهی تطبیقی، تحلیلی از تحول کاراکترهای زن در سینمای ایران از دهه‌ی ۶۰ تا ۹۰ میلادی و مقایسه‌ای میان زنان آثار بیضایی و دیگر فیلمسازان معاصر ارائه کرد؛ سخنرانی‌ای بدیع و جذاب که با استقبال فراوان مخاطبان همراه شد.

سپس، موزیک‌ویدیوی «رگبار» با صدای دامون نوردین پخش شد؛ ادای دینی تصویری و موسیقایی به نخستین فیلم بلند بیضایی، که فضای سالن را آکنده از حس باران و نوستالژی کرد.

در ادامه، آیلا پیروزنیا رقصی بسیار زیبا با عنوان «من یک پروانه هستم» اجرا کرد؛ اثری که بر ترانه‌ای از دریا دادور طراحی شده بود ـ ترانه‌ای که به یاد قربانیان پرواز تهران ـ اوکراین سروده شده بود. اجرای آیلا با ظرافت و احساس عمیق، توجه و تحسین حاضران را برانگیخت.

پس از آن، دومین بخش از پرفورمنس «من یک زن هستم» اجرا شد؛ در این بخش کاراکترهای «آی‌بانو» از فتح‌نامه‌ی کلات و «گلرخ کمالی» از سگ‌کشی بازآفرینی شدند. اجرا با بازی‌هایی درخشان و فضایی تأمل‌برانگیز مورد توجه حاضران قرار گرفت. و در پایان، همه‌ی کاراکترهای زن بر صحنه گرد پوستر نمایش افرا حلقه زدند و آن را رونمایی کردند؛ لحظه‌ای نمادین و شاعرانه که سالن را در سکوتی احساسی فرو برد. پوستر نمایش افرا، یا روز می‌گذرد، اثر طراح و گرافیست خلاق حمیدرضا حمزه‌پور بود که با عکاسی‌های آناهیتا ترکمان همراهی شده بود؛ طرحی چشم‌نواز که با تحسین حضار روبه‌رو شد.

همزمان با رونمایی پوستر، تیزری زیبا ساخته‌ی سلاله تمکین‌وش با موسیقی امیررضا قدیری پخش شد که درباره‌ی نمایش افرا بود و جلوه‌ای تصویری و هنری به پایان برنامه بخشید.

در ادامه، خانم مریم زرع‌چارکی، تهیه‌کننده‌ی نمایش افرا و مدیر مؤسسه‌ی فرهنگی و هنری رزونانسن، بر صحنه آمد و ضمن قدردانی از همراهان، از حامیان مالی و معنوی برنامه یاد کرد: گروه املاک شیرخدایی، شرکت نکسون اینک،طراحی داخلی دکامون, موسسات هنری کاج و شهرزاد، کتابخانه مهرگان، نشریات هفته و مداد، خانه هنر هانی و مدرسه فارسی مریم میرزاخانی.

سپس بازیگران و عوامل نمایش افرا روی صحنه آمدند، پوستر را امضا کردند و توسط کارگردان اثر معرفی شدند؛ حضار نیز با تشویق گرم خود از آنان استقبال کردند.

در پایان، برای ارج‌نهادن به حضور و تلاش سخنرانان، مجری و هنرمند موسیقی برنامه، کتاب‌هایی از سوی کتابخانه مهرگان به نیابت از برگزارکنندگان به این دوستان اهدا شد.

فضای اختتامیه آمیخته از لبخند، گفت‌وگو و شور فرهنگی بود. همایش «زن در آثار بهرام بیضایی» با محتوایی غنی و ساختاری هنری، به شبی به‌یادماندنی بدل شد؛ شبی که در آن واژه، تصویر، موسیقی و حرکت، هم‌صدا در ستایش زن و اندیشه‌ی بیضایی بر صحنه درخشیدند.